Karuzela VAT – jak nie dać się wplątać w oszustwo podatkowe?

Pomimo przygotowanej przez Ministerstwo Finansów tzw. checklisty uczciwego kontrahenta , nadal wielu uczciwych przedsiębiorców boryka się z konsekwencjami związanymi z wciągnięciem ich do karuzeli podatkowej.

Na czym polega karuzela VAT?

Karuzele vatowskie polegają na wykorzystaniu samego mechanizmu działania podatku VAT. Chodzi o możliwość otrzymania zwrotu podatku VAT od fiskusa w sytuacji gdy podatek VAT naliczony przewyższa kwotę podatku należnego. Dodatkowo dochodzą przepisy zezwalające na stosowanie stawki VAT 0% do transakcji wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i mamy gotowy przepis na wyłudzenie podatku VAT. Suma wspomnianych regulacji podatku VAT doprowadziła do szybko rosnącej popularności przestępstwa karuzelowego wśród oszustów podatkowych.

Karuzela VAT schemat

Schemat działania karuzeli VAT najłatwiej wyjaśnić na prostym przykładzie. Oszust podatkowy zakłada spółkę A w Czechach oraz spółkę B w Polsce. Spółka B nabywa od spółki A towary, które to następnie odsprzedaje do spółki C, również zarejestrowanej w Polsce. Najczęściej każda z tych firm to będą tzw. „słupy”.

Spółka A, sprzedając towary za granicę, nie nalicza VAT, natomiast nabywca (spółka B), powinna sprzedając towary do podmiotu C zadeklarować i odprowadzić do Urzędu Skarbowego należny VAT. Jednak nie zrobi tego, ponieważ spółka B w tej strukturze jest tzw. znikającym podatnikiem. Następnie, spółka C nabywa towary, które sprzedaje za granicę, a więc ma prawo do odliczenia, a następnie zwrotu VAT wykazanego na fakturze wystawionej przez podmiot B. W konsekwencji fiskus jest zobowiązany do wypłaty na rzecz C naliczonego VAT pomimo, że wcześniej nie uzyskał żadnej wpłaty od B.

Przedstawiony powyżej schemat jest dosyć uproszczony. Skąpa ilość uczestników powyższego łańcucha dostaw mogłaby bardzo szybko zwrócić uwagę fiskusa. Dlatego też oszuści podatkowi bardzo często próbują (i niejednokrotnie im się to udaje), wciągnąć w swój przestępczy proceder uczciwych podatników. Takie zwielokrotnienie ilości podmiotów biorących udział w karuzeli VAT powoduje, że fiskusowi o wiele trudniej jest zauważyć przestępczy proceder lub w ogóle wyłapać oszusta który rzeczywiście czerpie korzyści finansowe z całej machiny.  W tego typu karuzelach VAT mamy do czynienia z rzeczywistym obrotem towarów, z tym że towary te „krążą” po dostawcach z łańcucha wielokrotnie. Istnieje grupa tzw. towarów wrażliwych, które często były (część z nich ustawodawca objął mechanizmem odwrotnego np. sprzedaż złomu) lub są nadal wykorzystywane w karuzelach. Towarami takimi są na przykład cukier, czekolada czy kawa.

Karuzela VAT – jak się przed nią uchronić?

Praktyka pokazuje, że kreatywność oszustów podatkowych się nie wyczerpuje. Coraz częściej słychać opinie podkreślające, że tak naprawdę każdy przedsiębiorca zajmujący się obrotem towarów, niezależnie od grupy tych towarów, może być wplątany w karuzelę VAT. Ze względu na ilość toczących się postępowań w tym zakresie, zarówno polski fiskus jak i organy podatkowe z innych krajów Unii Europejskiej, są coraz bardziej biegłe w wyłapywaniu takich schematów. Jednocześnie, w wyniku propozycji Komisji Europejskiej w Luksemburgu powstaje Urząd Prokuratury Europejskiej w ramach wzmożonej współpracy części państw członkowskich UE. Jednym z głównych jego zadań będzie wyłapywanie oszustów podatkowych, w tym przestępstw karuzelowych. Nowy unijny organ będzie mógł prowadzić szybkie dochodzenia w całej Europie oraz wymieniać informacje w czasie rzeczywistym. Urząd ten będzie działał jak na razie bez udziału  Polski, jednak może ona w każdym momencie przystąpić do jej działania. Tym bardziej istotne jest, aby zabezpieczyć się przed wplątaniem w karuzelę VAT poprzez wdrożenie odpowiednich procedur weryfikacyjnych kontrahentów w przedsiębiorstwie.

Zostałem wplątany w karuzelę VAT – co dalej?

Jak postępować jeśli okaże się, że nieświadomie uczestniczyliśmy w karuzeli VAT? Pomocne w tym zakresie będzie orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który niejednokrotnie w swoich wyrokach odnosił się do definicji dobrej wiary, a także należytej staranności podatnika. Z orzecznictwa Trybunału można ułożyć listę czynności, jakich przedsiębiorca powinien dokonać nawiązując współpracę z kontrahentem, aby móc w przyszłości dowodzić dochowania należytej staranności. Jest to niezmiernie istotne, gdyż jedynym wyjściem wyplątania uczciwego przedsiębiorcy z karuzeli VAT i konsekwencjami karno-skarbowymi jest możliwość udowodnienia działania tegoż przedsiębiorcy w dobrej wierze, a co za tym idzie dochowania przez niego należytej staranności w kontaktach biznesowych.